Szkodliwe treści w Internecie. NIE AKCEPTUJĘ, REAGUJĘ!

Nie sposób wziąć pod lupę wszystkich materiałów w Internecie, z którymi ze względu na szkodliwy przekaz, dzieci nie powinny mieć styczności. Tempo rozwoju technologii cyfrowych jest niezwykle dynamiczne, co powoduje że jutro możemy mierzyć się z nowymi wyzwaniami i zagrożeniami, o których dziś jeszcze nie słyszeliśmy. Spróbujmy jednak omówić wybrane niebezpieczne zjawiska oraz ich konsekwencje.

TREŚCI POKAZUJĄCE PRZEMOC

Treści przemocowe obrazujące, m.in. krwawe, brutalne sceny, obrażenia fizyczne, okrucieństwo wobec ludzi lub zwierząt, wulgarny i obraźliwy język, a nawet śmierć. Przekazy tego typu udostępniane są w postaci filmów, zdjęć, transmisji na żywo w sieci, różnego rodzaju informacji dostępnych online, komunikacji między użytkownikami w internetowych grupach dyskusyjnych. Są też obecne w grach. Dzielenie się materiałami opartymi na przemocy nierzadko traktowane jest jak rozrywka. Treści tego rodzaju nie brakuje w serwisach społecznościowych, czy kanałach filmowych. Nastolatki mają do nich łatwy dostęp i chętnie dzielą się nimi z rówieśnikami lub szerszą internetową publicznością.

W Internecie jest też wiele publikacji, które promują szkodliwe postawy społeczne. Mowa tutaj o tzw. patotreściach, które definiuje się jako treści prezentowane w postaci transmisji internetowych, filmów lub zdjęć obejmujących takie zachowania jak: przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, libacje alkoholowe, poniżanie, zażywanie narkotyków i inne (Wójcik, Wojtasik, Kępka, 2019). Takie materiały cieszą się dużą popularnością, dlatego niektórym dzieciom wydaje się, iż to szybka i przyjemna droga do zrobienia kariery w sieci. Tym bardziej, że autorzy patostreamów nie tylko mają swoich fanów, ale także pozyskują od nich środki finansowe przez specjalne platformy, które umożliwiają darowizny.

Publikowanie materiałów zawierających przemoc (poza nielicznymi wyjątkami, np. rozpowszechnianie pornografii związanej z prezentowaniem przemocy czy szerzenie nienawiści na tle rasowym) nie jest zabronione prawem. Brakuje też skutecznych mechanizmów ich weryfikacji przed opublikowaniem. W konsekwencji – bardzo trudno z tym walczyć. Dlatego dla ochrony dziecka przed tego typu treściami nie do przecenienia jest uważność, zaangażowanie i świadomość rodzica, który interesuje się tym, co robi jego dziecko w Internecie.

TREŚCI AUTODESTRUKCYJNE

Są szczególnie groźne, ponieważ zachęcają młodych ludzi do zachowań zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. W sieci nie brakuje wskazówek, jak popełnić samobójstwo, treści promujących samookaleczanie, czy relacji z eksperymentowania ze szkodliwymi substancjami (np. narkotykami, lekami). Publikują je pojedyncze osoby, ale czasem powstają specjalne grupy, które specjalizują się w podobnym „doradztwie”. Nierzadko nie tylko zawierają dokładne instrukcje, jak sobie zrobić krzywdę, ale wręcz do tego zachęcają i przekonują, że to jedyny słuszny sposób, żeby poradzić sobie z trudnościami.

W Internecie łatwo także znaleźć materiały, które promują restrykcyjne diety i nakłaniają do zachowań anorektycznych i bulimicznych. Nastolatki mogą na nie trafić zupełnie przypadkowo, szukając tematów związanych ze zdrowym stylem życia, np. zbilansowaną dietą. Dla osób, które są w grupie ryzyka zachorowania na zaburzenia związane z odżywianiem, takie informacje mogą być potencjalnie bardzo niebezpieczne. Wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach pokazują, że 41,5% dziewcząt i 14,3% chłopców w wieku 14–17 lat miało kontakt z treściami promującymi skrajne odchudzanie (Makaruk, Włodarczyk, Michalski, 2017). To wiek, w którym odbiorcy są szczególnie wrażliwi na punkcie swojego wyglądu, a tym samym podatni na takie sugestie. Pierwsze objawy anoreksji występują średnio w 15. roku życia

(w przypadku bulimii ok. 20. roku życia). Nierzadkie są jednak przypadki anoreksji u dziewczynek w wieku poniżej 12 lat (Brudkiewicz, 2012).

WYZWANIE ONLINE

To internetowe wyzwania (z ang. challenge – wyzwanie), które cieszą się popularnością przede wszystkim wśród młodzieży. Polegają one na

umieszczaniu w sieci filmów, zdjęć, których bohaterowie wykonują różne zadania, niejednokrotnie bardzo dziwne, czy wręcz zagrażające ich zdrowiu lub życiu.

Przykłady niebezpiecznych internetowych wyzwań:

• Vacuum challenge – wyzwanie polega na tym, że jedna osoba wchodzi do plastikowego worka, zaś druga odsysa z niego powietrze odkurzaczem.
• Pass out challenge – osoba podejmująca wyzwanie przykuca i zaczyna szybko, płytko oddychać. Następnie dynamicznie wstaje i wkładając kciuk do ust, wstrzymuje oddech (takie działanie powoduje, że do mózgu nie jest transportowany tlen, co może skutkować utratą przytomności).
• Tide Pod Challenge – wyzwanie polega na zjedzeniu kapsułek do prania.
• Bird Box Challenge – wyzwanie polega na wykonywaniu różnych czynności z zawiązanymi oczami. Jego uczestnicy filmują się, wykonując codzienne czynności z opaskami na oczach.

Wyobraź sobie teraz, że twoje dziecko podejmuje któreś z powyższych internetowych wyzwań. Najmłodsi mogą być kompletnie nieświadomi ich konsekwencji. Dla nich może to być „tylko” zabawa, czy próba zdobycia popularności w swojej grupie rówieśniczej, a od tragedii jest tylko krok. W sieci nie brakuje wciąż nowych i zdecydowanie bardziej drastycznych niż wymienione powyżej pomysłów na wyzwanie.